Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας

Η Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας συνορεύει βόρεια με την ΠΕ Φθιώτιδας, δυτικά με την ΠΕ Φωκίδας, νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο και συνορεύει με την Αττική και ανατολικά βρέχεται από τον Ευβοϊκό κόλπο. Καλύπτει μια έκταση 2.952 τ.χλμ. και έχει συνολικό πληθυσμό 117.730 κατοίκους σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της απογραφής του 2011. Πρωτεύουσα της είναι η Λιβαδειά ενώ αναλυτικά οι Δήμοι της ΠΕ έχουν ως ακολούθως:
1. Δήμος Τανάγρας με έδρα το Σχηματάρι αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Σχηματαρίου β. Οινοφύτων γ. Τανάγρας και δ. Δερβενοχωρίων
2. Δήμος Θηβαίων με έδρα τη Θήβα αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Θηβαίων β. Θίσβης γ. Βαγίων δ. Πλαταιών.
3. Δήμος Αλιάρτου με έδρα την Αλίαρτο αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Αλιάρτου β. Θεσπιέων.
4. Δήμος Ορχομενού με έδρα τον Ορχομενό αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Ορχομενού β. Ακραιφνίας.
5. Δήμος Λεβαδέων με έδρα τη Λιβαδειά αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Λεβαδέων β. Χαιρωνείας γ. Δαύλειας δ. Κορώνειας και την κοινότητα Κυριακίου.
6. Δήμος Διστόμου – Αράχοβας – Αντίκυρας με έδρα το Δίστομο αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Αραχόβης β. Διστόμου και την κοινότητα Αντικύρας.

Η Βοιωτία είναι πεδινή περιοχή και εύφορη ενώ διαθέτει και ορεινή έκταση. Αναλυτικά η κατανομή του εδάφους είναι 40% πεδινό, 38% ημιορεινό και 22% ορεινό. Οι μεγαλύτερες πεδιάδες που διαθέτει είναι της Θήβας, της Χαιρώνειας και της Κωπαϊδας. Οι πεδιάδες αυτές βρέχονται από μικρούς ποταμούς και χείμαρρους, κυριότεροι από τους οποίους είναι ο Ασωπός, ο Βοιωτικός Κηφισός και ο Λιβαδόστρας. Μικρότεροι ποταμοί είναι οι παραπόταμοι του Κηφισού, όπως ο Μέλας. Ο νομός έχει δυο λίμνες, την Υλίκη και την Παραλίμνη, που τροφοδοτούν με τα νερά τους τη λίμνη του Μαραθώνα.

Τα λεκανοπέδια της Βοιωτίας περιβάλλονται από τα εξής βουνά : τον Ελικώνα, το Παρνασσό, τον Κιθαιρώνα, το Νεραϊδολάκωμα, το Μασσάπιο και το Χλωμό. Οι ακτές του Κορινθιακού κόλπου έχουν μεγάλο διαμελισμό και σχηματίζουν τα ακρωτήρια Αγιά, Μαύρος Κάβος, Μούντα, Τράχηλος, Παναγιά κ.α και πολλά νησάκια.

Χαρακτηριστικά της Βοιωτίας είναι ότι γειτνιάζει άμεσα με το Νομό της Αττικής και την πρωτεύουσα της Χώρας διαθέτει μεγάλες εκτάσεις γεωργικής γης, υψηλής παραγωγικότητας, ορεινούς όγκους ιδιαιτέρου κάλλους, άφθονα επιφανειακά και υπόγεια νερά, βρέχεται από δύο πλευρές της από θάλασσα, είναι διασπαρμένη με ποικίλο πολιτιστικό πλούτο, διαθέτει ορυκτό πλούτο προς εξόρυξη και εκμετάλλευση, πάμπολλες βιομηχανίες, διασχίζεται από κεντρικά δίκτυα μεταφοράς (ΠΑΘΕ-Σιδηρόδρομος) καθώς και από το δίκτυο φυσικού αερίου. Η οικονομία της βασίζεται κυρίως στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και λιγότερο στον τριτογενή.

Οι σημαντικότεροι τουριστικοί προορισμοί στο νομό Βοιωτίας σχετίζονται κυρίως με τον αρχαιολογικό – ιστορικό και θρησκευτικό τουρισμό λόγω των μνημείων και των μοναστηριών που υπάρχουν στην περιοχή. Ιδιαίτερη, επίσης σημασία έχει και ο ορεινός και χιονοδρομικός τουρισμός λόγω της περιοχής της Αράχοβας και του χιονοδρομικού κέντρου του Παρνασσού τα οποία προσελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστών κάθε χρόνο. Παρακάτω παρουσιάζονται τα σημαντικότερα μνημεία ανά είδος τουρισμού για το νομό Βοιωτίας:

α)    Αρχαιολογικός/ιστορικός και θρησκευτικός τουρισμός:

Πρόκειται για δυο μορφές τουρισμού που προσελκύουν τουρίστες που επισκέπτονται μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, μοναστήρια, εκκλησίες και συμμετέχουν σε διάφορες εκδηλώσεις. Βασικοί προορισμοί αποτελούν ορισμένοι οικισμοί ή κέντρα όπως η Θήβα (Αρχαιολογικό Μουσείο, Μυκηναϊκό Ανάκτορο, Κάδμειον, Ναός Ισμηνίου Απόλλωνος, Ιερό Καβείρων / κοντά στη Θήβα), Ορχομενός (Μυκηναϊκό Ανάκτορο), η Χαιρώνεια (Αρχαιολογικό Μουσείο, Αρχαίο Θέατρο, Ακρόπολη,) η Λιβαδειά (Μεσαιωνικό Φρούριο), η κοιλάδα των Μουσών, οι Πλαταιές, Θεσπιές.

Ο Θρησκευτικός τουρισμός επικεντρώνεται κυρίως σε περιοχές του όρους Ελικώνα, που διακρίνεται για τα πολλά μοναστήρια και τις ιερές μονές (κυρίως η Μονή Οσίου Λουκά με το μουσείο) αλλά και σε άλλους χώρους όπως στον Ορχομενό (Μ. Παναγίας Σκριπούς), στο Ύπατο / Σαγμάτειο όρος (Μ. Σαγματά), στα Βάγια (Μ. Τιμίου Σταυρού) και στη Δαύλεια (Μ/ Αγ. Ιερουσαλήμ). Άλλες μονές που μπορούν να αναφερθούν είναι η Ιερά Μονή Όσιου Σεραφείμ, η Μονή Ταξιαρχών, η Παναγιά Μακαριώτισσα κ.α.

β)    Ορεινός, χειμερινός και χιονοδρομικός τουρισμός:

Η Αράχοβα, που βρίσκεται στη ράχη του Παρνασσού, αποτελεί βασικό κέντρο για την προσπέλαση στο Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού προσελκύοντας τον μεγαλύτερο αριθμό τουριστών, κυρίως τον χειμώνα, σε σχέση με τους γειτονικούς νομούς της Φωκίδας και της Φθιώτιδας. Επίσης, κέντρο περιηγητικού τουρισμού μπορεί να αποτελέσει η πρωτεύουσα του νομού, Λιβαδειά, για προσπέλαση στον Ελικώνα αλλά και για διάφορες πεζοπορικές διαδρομές στην ευρύτερη περιοχή της πόλης όπου εντοπίζονται: α) ο ποταμός της Κρύας (με τοξωτά φαράγγια, νερόμυλους, κλπ.), β) αναρριχητικό πάρκο (με 15 περιηγητικές διαδρομές), γ) φαράγγι με θέατρο (χωρητικότητας 1000 ατόμων), δ) Κάστρο με εκθεσιακό χώρο και βυζαντινή εκκλησία στο λόφο του Προφήτη Ηλία.

Ειδικότερα επισημαίνεται o Εθνικός Δρυμός Παρνασσού με ενδιαφέρουσα χλωρίδα και πανίδα. Βρίσκεται στον ορεινό όγκο του Παρνασσού, στα όρια των νομών Φωκίδας και Βοιωτίας και εν μέρει και Φθιώτιδας. Με πρόσβαση, κυρίως από Αράχοβα, αλλά και από άλλους οικισμούς όπως Τιθορέα, Αμφίκλεια, η περιοχή Παρνασσού προσελκύει σημαντικό αριθμό επισκεπτών για δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής: σκι (χιονοδρομικά κέντρα στις θέσεις Γεροντόβραχο και Κελάρια), αναρριχητικές και πεζοπορικές διαδρομές (καταφύγιο ορειβατικών συνδέσμων στη θέση Σαραντάρι), παρατήρηση άγριας πανίδας και χλωρίδας, επίσκεψη Σπηλαίων (Κωρύκειο Άντρο) καθώς και ο ορεινός όγκος του Ελικώνα κλπ.

γ)    Αγροτουρισμός

Ο αγροτουρισμός σαν δραστηριότητα που αναπτύσσεται κυρίως στον πρωτογενή τομέα (και εν μέρει στο δευτερογενή) με μικρές τουριστικές μονάδες κυρίως οικογενειακής και συνεταιριστικής μορφής, έχει τη δυνατότητα ανάπτυξης στο νομό λόγω της σημαντικής ανάπτυξης κυρίως της γεωργίας (γεωργική γη καλύπτει 37,7% της συνολικής έκτασης). Χωρικά, η ανάπτυξη προσανατολίζεται κυρίως στο δυναμικό αγροτικό κέντρο Ορχομενός και στα γύρω χωριά (στην κοιλάδα / λεκανοπέδιο Κωπαΐδας) αλλά και στα Βάγια (Θηβαϊκό κάμπο), στην Τανάγρα (Πεδιάδα Τανάγρας) και επίσης στην Αράχοβα (ύπαρξη γυναικείου Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού με καταλύματα) και στον Ελικώνα – Ζερίκι, Κυριάκι. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Δήμος Αράχοβας έχει πραγματοποιήσει το πρόγραμμα Αγροτουριστικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο συγκεντρώνοντας σημαντικό αριθμό μαθητών με χρηματοδότηση του μεγαλύτερου μέρους των δαπανών από τοπικούς πόρους.

δ)    Παραθαλάσσιος τουρισμός

Οι παραλίες της Βοιωτίας βρίσκονται κυρίως στον Κορινθιακό αλλά και τον Ευβοϊκό Κόλπο. Ειδικά οι παραλίες που άπτονται του Κορινθιακού συγκεντρώνουν ήδη σημαντικό παραθεριστικό πληθυσμό και οι τουριστικές επιχειρήσεις (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια, καφετέριες κ.α.) που εδράζουν στην περιοχή βοηθούν στην τόνωση της οικονομικής ζωής των παράκτιων οικισμών. Ανάμεσα στα παραθαλάσσια θέρετρα ξεχωρίζει η Αλυκή, η Αντίκυρα που είναι χτισμένη στον ομώνυμο όρμο που βρίσκεται στον Κορινθιακό Κόλπο και πλήθος άλλων περιοχών (Σαράντι, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Ιωάννης, Λιβαδώστρα, Αγ. Βασίλειος κ.α.). Στον Ευβοϊκό, το Δήλεσι, το οποίο τείνει να μετατραπεί σε χώρο κύρια κατοικίας, και τα Σκορπονέρια. Πρόβλημα παραμένει η ρυμοτόμηση των περιοχών προκειμένου να απαλειφθεί η άναρχη δόμηση.

ε)    Συνεδριακός τουρισμός

Στην Ιερά Μονή της Ευαγγελίστριας που ανήκει Διοικητικά στο Δήμο Αλιάρτου πραγματοποιούνται συχνά και διεθνή συνέδρια καθώς λειτουργεί συνεδριακό κέντρο με δυνατότητα φιλοξενίας συνέδρων.

στ)    Κατασκηνωτικός τουρισμός

Στις κατασκηνώσεις της Ιεράς Μονής Δαυλείας, καθώς και σε άλλες κατασκηνώσεις φιλοξενούνται τα καλοκαίρια παιδιά από διάφορες χώρες καθώς και παιδιά της ευρύτερης περιοχής.