Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας

Η ΠΕ Φθιώτιδας καταλαμβάνει το ΒΑ τμήμα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και συνορεύει βόρεια με τις ΠΕ Μαγνησίας, Λαρίσης και Καρδίτσας, δυτικά με τις ΠΕ Ευρυτανίας, νότια με τις ΠΕ Φωκίδας και Βοιωτίας, ενώ ανατολικά βρέχεται από τον Ευβοϊκό και τον Μαλιακό Κόλπο. Η συνολική έκταση της ΠΕ είναι 4.422 τ.χλμ, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της απογραφής του 2011 ανέρχονται σε 158.220.

Πρωτεύουσα της ΠΕ και έδρα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας είναι η Λαμία, ενώ ξεχωριστή θέση κατέχουν οι Θερμοπύλες, τα Καμένα Βούρλα, ο Άγιος Κωνσταντίνος, η Στυλίδα, η Υπάτη και το Πλατύστομο. Κύριος ποταμός είναι ο Σπερχειός με μήκος 80χλμ, ο οποίος πηγάζει από τις χαράδρες του Τυμφρηστού και εκβάλλει στον Μαλιακό Κόλπο, ενώ το κλίμα χαρακτηρίζεται ψυχρό στα ορεινά μέρη, ενώ στα παράλια ήπιο το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι.

Η ΠΕ Φθιώτιδας αποτελείται από τους παρακάτω δήμους:

1. Δήμος Αμφίκλειας – Ελάτειας με έδρα την Κάτω Τιθορέα αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Αμφίκλειας β. Ελάτειας και γ. Τιθορέας.
2. Δήμος Λοκρών με έδρα την Αταλάντη αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Αταλάντης β. Δαφνουσίων γ. Οπουντίων και δ. Μαλεσίνης.
3. Δήμος Δομοκού με έδρα το Δομοκό αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Δομοκού β. Θεσσαλιώτιδος και γ. Ξυνιάδος.
4. Δήμος Μώλου – Αγίου Κωνσταντίνου με έδρα τα Καμένα Βούρλα αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Αγίου Κωνσταντίνου β. Καμένων Βούρλων και γ. Μώλου.
5. Δήμος Στυλίδας με έδρα τη Στυλίδα αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Εχιναίων β. Πελασγίας και γ. Στυλίδος.
6. Δήμος Λαμιέων με έδρα τη Λαμία αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Γοργοποτάμου β. Λαμιέων γ. Λειανοκλαδίου δ. Υπάτης και την κοινότητα Παύλιανης.
7. Δήμος Μακρακώμης με έδρα τη Σπερχειάδα αποτελούμενος από τους πρώην δήμους α. Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού β. Μακρακώμης γ. Σπερχειάδος και την κοινότητα Τυμφρηστού.

Η ΠΕ Φθιώτιδας, αποτελεί χωρικά την «κεντρική» ενότητα της Στερεάς Ελλάδας και παρουσιάζει γεωγραφική πολυμορφία, με ορεινούς όγκους, παράκτια ζώνη και πεδινές περιοχές. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της Φθιώτιδας είναι ότι διασχίζεται σε όλο της το ανατολικό μήκος από τον ΠΑΘΕ, και αποτελεί κόμβο ανάπτυξης μεταφορικών δικτύων, ειδικά σε σχέση με τη σύνδεση του ΠΑΘΕ με τις Ιονία και Εγνατία Οδούς. Το γεγονός αυτό έχει ήδη δώσει ώθηση στην ανάπτυξη βιομηχανικών και άλλων δραστηριοτήτων (μεταποιητικών, οικιστικών – παραθεριστικών, τουριστικών, κ.λ.π.) κυρίως κατά μήκος του ΠΑΘΕ.

Η περιοχή διαθέτει αξιόλογους πολιτιστικούς πόρους, με σημαντικότερο και πλέον αναγνωρίσιμο τις Θερμοπύλες. Επίσης, αξιοποιήσιμοι πόροι για τη Φθιώτιδα είναι το γεωθερμικό της πεδίο, καθώς και ο πλούτος των ιαματικών πηγών που διαθέτει.

Στην συνέχεια ακολουθεί καταγραφή των τουριστικών/πολιτιστικών πόρων στο νομό Φθιώτιδας με τις επιμέρους μορφές τουρισμού που έχουν αναπτυχθεί στο νομό:

α)    Ιαματικός Τουρισμός

Η ΠΕ Φθιώτιδας φιλοξενεί κάποιες από τις σημαντικότερες πηγές στην Ελλάδα, τα ιαματικά νερά των οποίων είναι υψηλής ποιότητας, χωρίς κατάλοιπα ή βιομηχανικά λύματα. Οι ιαματικές πηγές στα Καμένα Βούρλα, στα Λουτρά Θερμοπύλων, στα Λουτρά Υπάτης καθώς και η πηγή του Δ.Δ. Εκκάρας συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη κίνηση ημεδαπού κυρίως τουρισμού, ενώ με αξιόλογη τουριστική κίνηση ακολουθούν και το Πλατύστομο, η Παλαιοβράχα, η Καϊτσα και ο Παλαιόγραφος.

Καμένα Βούρλα
Οι πηγές των Καμένων Βούρλων δημιουργήθηκαν από τις γεωλογικές μεταβολές του Μαλιακού Κόλπου και του ορεινού όγκου Καλλιδρόμου – Κνημίδος και έγιναν γνωστές λόγω της σπάνιας σύστασής τους σε φυσικά μέταλλα, άλατα και ραδόνιο (Λουτρά Καλλίδρομου). Τα ιαματικά νερά τους τροφοδοτούν δυο υδροθεραπευτήρια, τον «Ιπποκράτη» και τον «Ασκληπιό», που διαθέτουν σύγχρονες εγκαταστάσεις λουτροθεραπείας αλλά και ψυχαγωγίας. Οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ενδείκνυνται για ρευματοπάθειες, αρθρίτιδα και αγγειακές παθήσεις.
Λουτρά Υπάτης
Η πηγή της Υπάτης αναβλύζει από βάθος 18 μέτρων, είναι υδρόθειο – χλωριονατριούχος και αλκαλικών γαιών οξυπηγή με θερμοκρασία νερού παραπλήσια με αυτή του ανθρώπινου σώματος (33,5 C). Γύρω από την πηγή λειτουργεί οργανωμένο υδροθεραπευτήριο με ανάλογη τουριστική υποδομή.

Ιαματική πηγή Δ.Δ. Εκκάρας
Η ιαματική πηγή της Εκκάρας τοποθετείται στο χώρο του Δήμου Θεσσαλιώτιδας και συγκεκριμένα δυτικά, μεταξύ των οικισμών Εκκάρα και Γαβράκια. Στο σημείο αυτό αναβλύζουν σε τέσσερα σημεία υδροθειούχες πηγές, το νερό των οποίων αξιοποιούν οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής για υδροθεραπεία. Την πηγή επισκέπτονται σε μεγάλο ποσοστό κυρίως νεαρά άτομα, όχι μόνο για θεραπευτικούς λόγους αλλά και για λόγους αναψυχής.

β)    Οικολογικός / Περιβαλλοντικός/Περιηγητικός Τουρισμός

Το οικολογικό και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον της Φθιώτιδας συγκεντρώνεται κυρίως στο φυσικό περιβάλλον της Οίτης και της ευρύτερης περιοχής της κοιλάδας του Σπερχειού και του Μαλιακού Κόλπου.

Εθνικός Δρυμός Οίτης
Η οροσειρά της Οίτης απλώνεται στα όρια της Φθιώτιδας και της Φωκίδας, ενώ η υψηλότερη κορφή είναι ο Πύργος (2.152 μ.). Η περιοχή εμφανίζει ιδιαίτερη ποικιλομορφία σε χλωρίδα με συνολικά πάνω από 1.200 είδη φυτών, από τα οποία τα 90 είναι ενδημικά και τα 16 ανήκουν αποκλειστικά στη Στερεά Ελλάδα, ενώ παράλληλα συντηρεί και μια πλούσια πανίδα που αποτελείται από ζαρκάδια, αγριόγιδα, λύκους, αλεπούδες, αγριογούρουνα, κ.α.. Στον Εθνικό Δρυμό της Οίτης βρίσκεται και το φαράγγι του Ασωπού που αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλής φυσιολατρικές διαδρομές του Νομού Φθιώτιδας.
Επίσης αξιοσημείωτο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το οικοσύστημα του Νοτιοανατολικού Εθνικού Δρυμού Παρνασσού-Δάσους Τιθορέας και το όρος Καλλίδρομο με την λίμνη Νευρόπολης του Τοπικού Διαμερίσματος Παλαιοχωρίου Δωριέων, το οποίο αποτελεί ένα εξαιρετικού κάλλους τοπίο και με εύκολη πρόσβαση. Τέλος στο νομό Φθιώτιδας καταγράφονται περιηγητικά μονοπάτια και διαδρομές φυσικού κάλλους όπως π.χ. το φαράγγι της Βαρσάμως στην Αμφίκλεια.

γ)    Πολιτιστικός τουρισμός

Στους πολιτιστικούς πόρους του νομού καταγράφονται:
•    Αρχαιολογικοί χώροι με ιδιαίτερη ιστορική σημασία (Θερμοπύλες, Αρχαία Τραχίνια, η ακρόπολη της αρχαία πόλη της Αλαίας στον Θεολόγο, η ακρόπολη της αρχαίας Προέρνας κ.α)
•    Μουσεία (π.χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Λαμίας, Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας στην Υπάτη, Λαογραφικό Μουσείο Λαμίας, Μουσείο Αταλάντης, Μουσείο Άρτου Λαογραφικού Συλλόγου στεγαζόμενο στο Πνευματικό- Πολιτιστικό Κέντρο Αμφίκλειας κ.α.)
•    Κάστρα και λοιποί αρχαιολογικοί χώροι (Κάστρο Λαμίας, Βυζαντινό κάστρο Υπάτης, Κάστρο Δρυμαίας, Κάστρο Αχινού κ.α.)
•    Παραδοσιακοί Οικισμοί (Παραδοσιακός Οικισμός Αμφίκλειας, Αρχοντικό Σκλαβούνου, Χορευταριά κ.α)

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αρχαία ακρόπολη Πρόερνας του Δ.Δ. Ν. Μοναστηρίου. Η ακρόπολη αποτελεί το ανατολικότερο και ψηλότερο σημείο της αρχαίας Πρόερνας ενώ η επίκαιρη θέση της πάνω στην κύρια οδό επικοινωνίας της κεντρικής Ελλάδας με την Θεσσαλική πεδιάδα, δια του ορεινού όγκου της Οθρύος και η καλή κατάσταση διατήρησης του μνημείου συμβάλλουν στην τουριστική ανάδειξη του.

δ)    Θρησκευτικός Τουρισμός

Σε μικρή απόσταση από την Υπάτη βρίσκεται το αντρικό Μοναστήρι της Παναγίας Αγάθωνος, που αποτελεί τον σημαντικότερο τουριστικό πόρο του Νομού στην κατηγορία του Θρησκευτικού τουρισμού. Το Μοναστήρι είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι χτισμένο στις ΒΔ πλαγιές της Οίτης σε υψόμετρο 553 μέτρων. Λόγω καταστροφών, αυτή τη στιγμή σώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες, αλλά φυλάσσονται αρκετά πολύτιμα κειμήλια, ενώ το σημαντικότερο έκθεμα του Μοναστηριού αποτελεί η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Στον εξωτερικό χώρο της Μονής λειτουργεί εκτροφείο θηραμάτων, ενώ φιλοξενείται και το Μουσείο του Εθνικού Δρυμού της Οίτης που δημιουργήθηκε από το Δασαρχείο. Αλλά μοναστήρια και μονές με τουριστικό ενδιαφέρον είναι η Ιερά Μονή Δαμάστας, το Μοναστήρι Παναγιάς Προυσσιώτισσας Βαρδάτες, το Μοναστήρι Μεταμόρφωση του Σωτήρος, το Μοναστήρι της Παναγιάς της Γαυρώτισσας (Ιερά Μονή Δαδίου) κ.α.

ε)    Αγροτουρισμός

Στο νομό Φθιώτιδας ο αγροτουρισμός μπορεί να συναρτηθεί με διακοπές σε φάρμες, αγροκτήματα με παραδοσιακούς οικισμούς κ.α. Στο νομό καταγράφονται αρκετά χαρακτηριστικά παραδείγματα αγροτουρισμού αγροκτήματα, παραδοσιακοί ξενώνες κ.α. όπως και καταλύματα που αναφέρονται κυρίως ως αγροτουριστικά κέντρα εστίασης.

στ)    Χειμερινός τουρισμός

Στον Παρνασσό λειτουργεί το χιονοδρομικό κέντρο ‘Φτερόλακκα’, που ανήκει στο νομό Φθιώτιδας. Η κορυφή Φτερόλακκα με υψόμετρο 1.800 μέτρα, που ανήκει διοικητικά στο Δήμο Αμφίκλειας, αποτελεί δυναμικό πόλο έλξης χειμερινού τουρισμού καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στην Αθήνα, την Λαμία και την Πάτρα και οι εγκαταστάσεις του χιονοδρομικού κέντρου, επιτρέπουν την εξυπηρέτηση μεγάλου αριθμού επισκεπτών και χιονοδρόμων.